Viêm Lợi

Viêm lợi là một rối loạn nha khoa do nhiều nguyên nhân gây ra. Cụ thể:

Nguyên nhân thường gặp:

• Nấm, vi khuẩn, mảng bám nướu.
• Hút thuốc, chế độ dinh dưỡng kém.

Dấu hiệu viêm lợi:

• Sưng, đau, và đỏ nướu.
• Chảy máu nướu khi đánh răng.

Viêm lợi gây ra mùi hôi miệng khó chịu, tiềm ẩn các rủi ro rụng răng và tăng khả năng đột quỵ. Chính vì vậy, nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu viêm lợi, hãy thăm khám bác sĩ để được điều trị đúng cách.

Viêm lợi hay viêm nướu tiếng Anh là gingivitis. Thuật ngữ này dùng để chỉ tình trạng các mảng bám trên răng gây kích ứng, mẩn đỏ khiến nướu bị sưng. Khi hiện tượng viêm lợi răng xảy ra, không ít người chủ quan và cho rằng bệnh sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, đây lại là quan điểm hoàn toàn sai lầm khiến bệnh chuyển nặng gây chảy máu, thậm chí làm rụng răng.

Theo các nha sĩ, viêm lợi chân răng sẽ phát triển thành 2 giai đoạn:

• Giai đoạn 1 - Viêm lợi cục bộ: Ở giai đoạn này, viêm lợi sưng chân răng và chưa gây đau đớn cho người bệnh. Kèm theo đó, vùng lợi có thể chảy máu nếu bị tác động, nhất là khi đánh răng. Khi viêm lợi cục bộ diễn ra, chân răng và các tổ chức quanh răng của người bệnh chưa bị ảnh hưởng. Mặc dù giai đoạn 1 của bệnh dễ điều trị nhưng cũng rất dễ tái phát.
• Giai đoạn 2 - Viêm cận răng: Khi lợi đã viêm nhưng không được chăm sóc và điều trị đúng cách sẽ làm cho lớp lợi bên trong xương hàm bị đẩy ra sau, từ đó tạo nên các lỗ hổng quanh răng. Chính những khoảng trống giữa răng và lợi này sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn tích tụ, thức ăn thừa bị lọt vào sau đó gây nên tình trạng viêm nhiễm.

Những đối tượng dễ bị viêm lợi quanh chân răng gồm:

• Người nghiện bia rượu, thuốc lá, chất kích thích.
• Nữ giới đang trong thời gian có kinh.
• Bệnh nhân bị bệnh tiểu đường hoặc một số bệnh gây suy giảm miễn dịch khác.

Các nha sĩ khẳng định, có hai nhóm nguyên nhân bị viêm lợi là do mảng bám và không do mảng bám.

Nhóm nguyên nhân do mảng bám

Khi người bệnh vệ sinh răng miệng kém sẽ tạo điều kiện cho mảng bám tích tụ ở khu vực giữa lợi và kẽ răng. Do những kích thích, mảng bám sẽ đi sâu vào trong các rãnh lợi rồi tạo ra túi lợi - nơi chứa lượng lớn vi khuẩn gây viêm nướu và sâu chân răng. Ngoài ra, sự tích tụ của mảng bám cũng có thể do sai khớp cắn, thức ăn bị giắt vào kẽ răng, cao răng, chứng khô miệng,...

Bên cạnh đó, chứng viêm lợi gây ra do mảng bám cũng có thể lắng xuống hoặc có xu hướng trầm trọng hơn khi có những thay đổi về hormone, sử dụng thuốc, chế độ dinh dưỡng,... cụ thể như sau:

• Sự thay đổi hormone: Khi nội tiết tố thay đổi do tuổi dậy thì, thời gian hành kinh, mang thai, giai đoạn mãn kinh, thậm chí do một số loại thuốc tránh thai đường uống cũng có thể gây ra tình trạng viêm lợi. Tuy nhiên, hiện tượng viêm do nguyên nhân này sẽ nhanh chóng hết khi hormone nội tiết quay trở lại trạng thái cân bằng.
• Các rối loạn hệ thống: Chủ yếu xuất hiện ở bệnh nhân tiểu đường, giảm bạch cầu, AIDS, thiếu vitamin… cũng làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và gây nên phản ứng viêm.
• Do sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như cyclosporin, nifedipine, vitamin C, ... cũng có thể gây viêm lợi chân răng.
• Tiếp xúc với kim loại nặng: Chì, bismuth là những kim loại nặng có thể gây viêm lợi kèm theo các đường viền tối màu ở nướu.

Viêm lợi không do mảng bám

Viêm lợi không do mảng bám chỉ xuất hiện ở một số ít bệnh nhân. Tình trạng này chủ yếu do sự xâm nhập của vi khuẩn, virus, nấm đến vùng nướu và gây viêm nhiễm. Ngoài ra, nướu bị sưng đỏ cũng có thể do những chấn thương, rối loạn di truyền, rối loạn niêm mạc da gây nên.

Ở trạng thái bình thường, lợi săn chắc và có màu hồng nhạt. Khi có sự tấn công của vi khuẩn hoặc các yếu tố gây viêm nhiễm từ khoang miệng, bộ phận này sẽ lập tức chuyển màu sắc kèm theo một số dấu hiệu bất thường.

Thực tế, các triệu chứng viêm lợi rất dễ nhận biết. Bệnh nhân có thể phát hiện các dấu hiệu bệnh thông qua quan sát và những cảm nhận từ bên trong cơ thể:

• Đau khoang miệng và vị trí lợi sưng, cảm giác đau nhiều hơn khi uống nước hoặc dùng lực tác động.
• Hôi miệng, hơi thở bị “rau mùi. Đây là một trong những dấu hiệu viêm lợi cho thấy sự tích tụ của vi khuẩn ở khu vực nướu bị bệnh, các túi mủ đã hình thành và gây mùi khó chịu.
• Chảy máu khi đánh răng, nhai thực phẩm, cảm giác đau buốt chân răng và lợi.
• Lợi bị sưng và chuyển sang màu hồng tím, nhú lợi có hình tròn.
• Vùng lợi viêm lở loét, mưng mủ, gây ê buốt khi nhai thức ăn.
• Viêm lợi hở chân răng khiến răng bị lỏng, lung lay. Bởi lúc này giữa răng và lợi đã có một khoảng trống khá lớn, người bệnh có cảm giác răng dài hơn bình thường.
• Cao răng dày, mảng bám xuất hiện nhiều ở trên răng, cổ răng và vùng nướu.
• Răng bị xô lệch và có xu hướng ngả về phía trước hoặc phía sau. Nếu viêm lợi hàm trên xảy ra đồng thời thì khoảng cách giữa các răng sẽ đột nhiên bị rộng, nướu không bám chắc vào chân răng…
• Bên cạnh đó, người bệnh còn có các dấu hiệu đi kèm như: Mất ngủ, chán ăn, sốt nhẹ, viêm lợi nhiệt miệng và loét miệng thường xuyên.

Khi không được điều trị, viêm lợi có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cũng như hoạt động giao tiếp. Cụ thể:

• Hôi miệng, cản trở giao tiếp: Quá trình miễn dịch của cơ thể chống loại vi khuẩn tấn công gây viêm nướu có thể khiến các mô liên kết ở răng bị suy yếu. Lúc này, lợi bị sưng đỏ, chảy máu và có mùi hôi vô cùng khó chịu, từ đó gây tự ti trong giao tiếp, cản trở sinh hoạt và công việc của người bệnh.
• Gây rụng răng: Viêm lợi răng lâu ngày sẽ khiến cho nướu bị tụt xuống làm lộ chân răng gây mất thẩm mỹ. Khi bệnh diễn biến trầm trọng hơn, các lỗ hổng giữa lợi và chân răng ngày càng lớn, xương hàm bị phá hủy làm răng không còn chỗ bám, trở nên lỏng lẻo rồi gãy rụng.
• Tăng nguy cơ đột quỵ, trụy tim, viêm phổi: Viêm nướu, nhất là viêm lợi răng hàm có thể gây ảnh hưởng tới các dây thần kinh, từ đó khiến bệnh nhân phải đối mặt với nhiều bệnh lý nguy hiểm.
• Ảnh hưởng đến thai nhi: Nếu phụ nữ bị viêm lợi khi mang thai có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé. Trẻ sơ sinh có mẹ bị viêm lợi thường nhẹ cân hơn những trẻ được sinh ra bởi người mẹ khỏe mạnh, không gặp vấn đề răng miệng.

Nguyên tắc chung trong điều trị viêm lợi chân răng là loại bỏ triệu chứng, kiểm soát xu hướng phát triển của bệnh, bảo tồn răng tại những vị trí viêm lợi. Theo đó, để loại bỏ cảm giác đau đớn, tình trạng chảy máu, hôi miệng khi nướu bị viêm, người bệnh có thể tham khảo một số cách điều trị sau:

Cải thiện triệu chứng viêm lợi bằng mẹo dân gian

Trong dân gian có rất nhiều thảo dược có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn, loại bỏ mùi hôi do viêm lợi hiệu quả. Bệnh nhân viêm nướu có thể tham khảo và áp dụng một số bài thuốc dưới đây:

• Sử dụng dầu dừa: Các tinh chất có trong dầu dừa đem lại hiệu quả cao khi giúp loại bỏ mảng bám, chống viêm, kháng khuẩn. Bằng cách súc miệng với 5-10ml nguyên liệu này mỗi ngày, sau đó đánh răng sạch sẽ tình trạng viêm lợi có thể được cải thiện đáng kể.
• Nước ép lô hội: Bệnh nhân có thể ngậm nước cốt nha đam trong khoảng 30 giây rồi nhổ ra và súc lại miệng với nước lọc. Lặp lại việc này 2-3 lần/ngày sẽ giúp tình trạng đau, chảy máu của bệnh được kiểm soát.
• Nước nấu từ lá ổi: Dùng 5-10 lá ổi non giã nát, đem nấu cùng 225ml nước sạch. Chờ hỗn hợp nguội bớt rồi thêm vào vài hạt muối, dùng nước súc miệng trong ngày. Mỗi lần súc trong 30 giây, lặp lại 2-3 lần/ngày để loại bỏ vi khuẩn, tiêu viêm vùng nướu.

Áp dụng các biện pháp Tây y

Khi thăm khám và được chẩn đoán viêm lợi, bệnh nhân sẽ được bác sĩ tư vấn phương pháp điều trị phù hợp. Trong đó, biện pháp ưu tiên hàng đầu là lấy cao răng, loại bỏ mảng bám và sử dụng nước súc miệng sát khuẩn (nước muối, chlorhexidine 0,12% hoặc hydrogen peroxide 1,5%).

Sau khi thực hiện các biện pháp trên, nếu triệu chứng viêm nướu vẫn có xu hướng trầm trọng hơn thì bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng thuốc hoặc thực hiện thủ thuật ngoại khoa nếu cần thiết. Cụ thể như sau:

Điều trị nội khoa bằng thuốc

Căn cứ vào nguyên nhân gây viêm lợi răng mà bác sĩ sẽ kê đơn phù hợp cho mỗi bệnh nhân. Các loại thuốc trị viêm nướu phổ biến nhất là:

• Thuốc kháng sinh: Amoxicillin, doxycyclin, spiramycin… có thể được chỉ định nhằm giảm đau, kháng viêm cho bệnh nhân.
• Corticosteroid toàn thân: Thường dùng cho bệnh nhân bị viêm nướu do pemphigus vulgaris.
• Liệu pháp hormone: Estrogen và progestin có thể được sử dụng cho những bệnh nhân bị viêm lợi trong thời kỳ mãn kinh. Mặc dù mang lại hiệu quả trị bệnh cao nhưng nhóm thuốc này lại có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn nên không được khuyến khích sử dụng.
• Paste corticosteroid: Dùng bôi trực tiếp vào vùng lợi bị viêm.

Can thiệp ngoại khoa

Can thiệp ngoại khoa được chỉ định khi tình trạng viêm lợi trầm trọng, các loại thuốc nội khoa không đáp ứng. Tùy thuộc vào mức độ viêm nhiễm ở mỗi bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp sau:

• Cắt bỏ u lợi: Các u lợi ở phụ nữ mang thai thường gây viêm nhiễm nghiêm trọng, khiến răng lung lay. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe của mẹ và thai nhi, bác sĩ sẽ yêu cầu cắt bỏ u lợi. Thủ thuật này chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, sau đó bệnh nhân có thể ra về và chăm sóc tại nhà.
• Rạch áp xe răng: Áp dụng trong trường hợp viêm quanh thân răng, khối áp xe sẽ được rạch ra và dẫn lưu tại chỗ.
• Phẫu thuật lật vạt, làm sạch chân răng: Nhằm lật nướu, làm sạch vôi sâu dưới nướu, hút bỏ túi mủ nhiễm trùng. Điều này giúp loại bỏ vi khuẩn gây viêm lợi đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho mô nha chu phục hồi.
• Nhổ bỏ răng: Khi nhiễm trùng lan rộng, chân răng bị tổn thương nghiêm trọng và các biện pháp bảo tồn không có tác dụng, bệnh nhân buộc phải nhổ răng sau đó trồng răng giả thay thế.

Để điều trị viêm nướu tận gốc, bệnh nhân nên tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ trong việc dùng thuốc và vệ sinh răng miệng. Bên cạnh đó, cần xây dựng chế độ ăn uống khoa học để tạo điều kiện cho các mô lợi quanh răng được phục hồi. Dưới đây là thực đơn được khuyến khích cho bệnh nhân viêm lợi:

Thực phẩm nên ăn:

• Rau củ giàu chất xơ: Cần tây, táo, súp lơ,... có tác dụng làm sạch khoang miệng, tăng tiết nước bọt, giúp hơi thở không có mùi hôi và hạn chế viêm nhiễm tái phát.
• Thực phẩm giàu vitamin C: Rau cải, ổi,.. giúp tăng sức đề kháng, chống lại vi khuẩn hiệu quả.
• Đồ ăn chứa axit lactic: Nhóm thực phẩm như bánh mì, sữa chua giúp ức chế hoạt động của vi khuẩn, có lợi cho hệ tiêu hóa.
• Một số thực phẩm khác: Gừng, tỏi, trà xanh,... cũng có tác dụng kháng viêm, sát khuẩn, bảo vệ nướu hiệu quả.

Thực phẩm nên kiêng:

• Đồ ăn giàu tinh bột, đường: Bánh kẹo, nước ngọt, socola… đây là những thực phẩm có thể khiến viêm nhiễm thêm trầm trọng.
• Các loại thịt có sợi dài, dai: Vì chúng dễ giắt vào kẽ răng, khiến lợi sưng và chảy máu.
• Rượu bia, chất kích thích, đồ nóng, lạnh: Bởi những món ăn, thức uống này có thể kích thích phản ứng viêm ở nướu.

Để phòng ngừa viêm lợi, cách tốt nhất là mỗi người nên xây dựng chế độ ăn uống khoa học, vệ sinh răng miệng hiệu quả. Cụ thể như sau:

• Đánh răng đều đặn hằng ngày với bàn chải lông mềm, chú ý làm sạch cả 4 mặt răng.
• Ưu tiên dùng chỉ nha khoa để làm sạch mảng bám, thức ăn thừa, hạn chế tổn thương cho lợi.
• Dùng nước súc miệng để loại bỏ vi khuẩn theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Làm sạch lưỡi để ngăn không cho vi khuẩn tích tụ và gây bệnh.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, bỏ rượu bia, thuốc lá, chất kích thích…
• Thăm khám sức khỏe tổng quát và nha khoa định kỳ để phát hiện bất thường, qua đó kịp thời can thiệp.

Như vậy, viêm lợi là vấn đề răng miệng thường gặp và có thể gây hại cho sức khỏe nếu không xử lý triệt để. Do đó, mỗi người nên chủ động phòng tránh bằng việc sinh hoạt, ăn uống và nghỉ ngơi khoa học, nếu phát hiện bất thường cần tìm gặp ngay bác sĩ để được chẩn đoán, tư vấn.